تحقیق در عملیات یا پژوهش عملیاتی شاخه‌ای میان‌رشته‌ای از ریاضیات است که برای یافتن پاسخ بهینه در مسائل بهینه‌سازی، از گرایش‌هایی مانند برنامه‌ریزی ریاضی، آمار و طراحی الگوریتم‌ها استفاده می‌کند. ایده‌ی اصلی تحقیق در عملیات یافتن بهترین پاسخ برای مسائل پیچیده‌ای است که با زبان ریاضی مدل‌سازی شده‌اند که تحت قیودی مشخص باعث بهبود یا بهینه‌سازی عملکرد یک سامانه می‌شوند.
هدف پژوهش‌های تعریف شده در حوزه تحقیق در عملیات، حل مسائل مرتبط با سیستم‌هایی است که شامل انسان، ماشین، مواد، انرژی، اطلاعات و پول و ... می‌باشند. نتیجه‌ی استفاده از چنین ابزارهایی دستیابی به سطح بالاتری از سودآوری، بهره‌وری، کاهش ریسک می‌باشد و در نتیجه مدیران را در اخذ تصمیمات برتر یاری می‌نماید.
هفت حوزه‌ی کاربردی شناخته شده در این زمینه به شرح زیر می‌باشند:
1- برنامه‌ریزی: برنامه‌ریزی در مواردی است كه تصمیمات از طریق كار با روش‌های مقداری و كمی استخراج می‌شوند.
- در یك كارخانه، تولید در چه زمان‌هایی و در چه سطحی باید باشد؟
- خرید مواد اولیه و نگهداری موجودی چگونه باشد؟
- در چه مقاطعی به اضافه كاری نیروی كار نیاز داریم؟
- سیاست‌های بهینه کنترل موجودی به چه شکل می‌باشد؟
2- زمان‌بندی: تعیین توالی مناسب برای انجام فعالیت‌ها
- در یك عملیات ماشین‌کاری كه از چند ماشین، چند نیروی انسانی و قطعات مختلف تشكیل شده است هر یک از عناصر در هر زمان باید چه كاری انجام داده یا چه كاری بر روی آن‌ها انجام شود تا در پایان عملیات، قطعه تكمیل شده تولید شود؟
3- تخصیص منابع: این منابع می‌توانند مواد خام، نیروی انسانی، ماشین‌آلات و تجهیزات جانبی، اطلاعات، بودجه، فضا و زمان باشد.
- مجموع عملیاتی كه در یك سیستم موجود هستند به چه میزان از منابع می‌توانند استفاده نمایند تا اهداف سیستم تأمین شود؟
4- بهینه‌سازی: هدف تمامی پژوهش‌های اشاره شده، ارائه‌ی راهکاری برای بهبود است و در حالت ایده آل در صورتی که راه‌حل بهینه‌ای دست یافتنی باشد مطلوب نهایی خواهد بود.
5- تعیین خط مشی و تصمیم: حل مسائل تصمیم یكی از اهداف مهم پژوهش در عملیات است.
- انتخاب پروژه‌ها
- تعیین روش سرمایه‌گذاری
- انتخاب استراتژی و راه‌حل مناسب
- تصمیمگیری چند متغیره، رتبه‌بندی و اولویت‌بندی و ...
6- توصیف، مدل‌سازی و شبیه‌سازی: مجموعه‌ای از فعالیت‌ها كه در آن‌ها مشخصه یا مشخصه‌هایی از عملیات و سیستم‌ها در قالب مدل توصیف می‌شوند.
- مشخص کردن متغیرهای مؤثر در یک سیستم
7- پیشگویی: با استفاده از مدل‌سازی می‌توان شرایط متفاوت موردنظر را از طریق تغییر مشخصه‌های مدل به وجود آورده و با حل مدل رفتار جدید را پیشگویی می‌کنیم.
به عنوان مثال در مدل‌های صف، می‌توان با تغییر مشخصه تعداد خدمت دهندگان در مدل، طول صف و زمان انتظار را پیشگویی نمود بدون آنكه در سیستم فعلی تعداد خدمت دهندگان را تغییر داده باشیم.
نظرات
- هیچ نظری یافت نشد
نظر خود را اضافه کنید.